Πάρος – Αντίπαρος, Νοέμβρη μήνα

γαπημένη μου ατάκα το “Σαν τις Κυκλάδες πουθενά” και συμπλήρωνα κάθε φορά, είτε φωναχτά, είτε από μέσα μου … “εκτός από την Πάρο”.
Και να που βρέθηκα στην Πάρο, που είχα πει δεν θα ξαναπάω ποτέ και ήταν Νοέμβρης μήνας.

Και είδα την Πάρο, αλλιώς.
Αλλιώς από αυτό που είχα μέσα μου και αλλιώς από αυτό που έχεις ζήσει και εσύ καλοκαίρι.
Μια Πάρο και μια Αντίπαρο όλη για εμάς.

Μπορείς να ακούσεις τη συνέχεια σε audio post εδώ ή να με ακολουθήσεις στο Spotify, ο χρόνος αφήγησης είναι 16 λεπτά.

Αλλιώς, συνεχίζεις την ανάγνωση…

Η Μύκονος μου έβγαζε χαμόγελο, η Σέριφος ηρεμία και η Πάρος μια μαύρη “στρογγυλή” σκιά.

Τρεις φορές πήγα, τρεις φορές κακοκαρδίστικα από παρέα.
Θα μου πεις μόνο εκείνες τις φορές κακοκαρδίστηκες στη ζωή σου και το κρατούσες μανιάτικο? Όχι θα σου απαντήσω.
Αποφεύγοντας την όμως για χρόνια, τόσα νησιά έχουμε άλλωστε, χτίστηκε μια ξερολιθιά γύρω της.
Info | Ξερολιθιά είναι αυτό το πέτρινο τοιχαλάκι που βλέπεις παντού στα νησιά.

Και όταν ένας Παριανός μου είπε κάποτε “Α! δεν το ξέρεις? Στην Πάρο ο κόσμος χωρίζει”.
Τότε ήταν που έριξα και τσιμέντο από πάνω.

Πήγε όμως μια φίλη για λίγους μήνες.
Ήθελα να δω τη φίλη και σκέφτηκα, μήπως μετά από 25 χρόνια ήρθε η ώρα να αντιμετωπίσω τον Πάρο κατάματα.
Γιατί όπως λένε, αν κοιτάξεις τον φόβο στα μάτια, εκείνος θα φοβηθεί και θα φύγει.

Είχα και μια ανάγκη νοσταλγική τώρα τελευταία, να νιώσω αυτήν την απλότητα που επανακτά ένα μέρος που ησύχασε από κόσμο.
Ίσως επειδή μικρή είχα ζήσει σε νησί για 3 χρόνια και καμιά φορά μου λείπει αυτό το χειμερινό ξεμονάχιασμα, όταν φεύγουν οι καλεσμένοι.

Λέγοντας λοιπόν στον εαυτό μου:

Έλα, δεν μπορείς να συνεχίσεις να φοβάσαι ένα νησί.

ξεκίνησα το ταξίδι μου.

Ένα νησί τον Νοέμβρη

Τι όμορφα που είναι τα νησιά τον Νοέμβρη.
Τώρα που τα αφήνουμε στην ησυχία τους, να τα δέρνει ο άνεμος και να χτίζονται για το επόμενο καλοκαίρι.
Μπορεί να τα πετύχεις σκοτεινιασμένα, να μη στέκεσαι από αέρα, να ψάχνεις στενάκι να χωθείς και γωνιά να κουρνιάσεις.
Μπορεί όμως να τα πετύχεις με ήλιο που μοιάζει καλοκαιρινός, να λάμπουν μόνο για εσένα και λίγους ακόμη.

Ο καιρός δεν έχει προλάβει να τα στραπατσάρει ακόμη, γιατί τα περισσότερα μαγαζιά κλείσανε αντιπροχθές. Και έμειναν εκείνα που θα μαζεύονται οι ντόπιοι τις καλές και τις κακές, ημέρες και νύχτες του χειμώνα.

Τέτοια εποχή, όλα αυθεντικά σου μοιάζουν. Τα άσπρα σπίτια, τα χρωματιστά παράθυρα, τα φύλλα της βουκαμβίλιας, η καμπάνα της εκκλησίας. Τα προσέχεις σα να μην τα έχεις δει ποτέ ξανά.

Σου χαρίζουν την άπλα τους, τον χώρο να τα θαυμάσεις, να τα περπατήσεις και να προσέξεις λεπτομέρειες που δεν θα μπορούσες ποτέ κάτω από το λιοπύρι, μέσα στον κόσμο.

Τι ομορφιά οι Κυκλάδες, σα να σου αφήνουν χώρο με την απλότητα τους.

Η Πάρος

Τι μένει από την Πάρο αν αφαιρέσεις τον κόσμο, τα σερφ και τους εφήβους που γεμίζουν τα κτελ?
Μύλοι, εκκλησάκια, μάρμαρα, λευκά σπιτάκια με χρωματιστά παράθυρα και όλα τα στενά στη διάθεση σου να πηγαίνεις πέρα δώθε όλη ημέρα.

Η Πάρος με υποδέχθηκε με τον καλύτερο καιρό και ας ήταν Νοέμβρης μήνας.

Βρήκα ένα μέρος φιλόξενο. Με υποδέχθηκε η καλύτερη σπιτική τυρόπιτα που έχω φάει, φτιαγμένη από τον σπιτονοικοκύρη της φίλης. Ξύπνησα το πρωί με τις κότες και έκανα παρέα με τις γάτες στην αυλή, που μεταξύ μας νομίζω δεν ήταν γάτες, τίγρεις ήταν.

Και όταν βρεθείς στην Πάρο χωρίς αεράκι, λες δεν πάω πρώτα στα γρήρορα μια Αντίπαρο μη σηκώσει αέρα μέχρι αύριο?

Αντίπαρος

Μπαίνεις στο καραβάκι και το κατάστρωμα όλο δικό σου.
Ευχαριστείς την καλή σου τύχη και τη φίλη σου, που νιώθεις καλοκαίρι μέσα στον Νοέμβρη.

Η Αντίπαρος με τα στενάκια της άδεια. Προσπαθείς να φανταστείς τις πλατείες με κόσμο και ούτε να το σκέφτεσαι, το απολαμβάνεις όπως είναι.
Παιδάκια παίζουν κάτω από καμάρες.
Να είναι μόνιμα εδώ?
Να ήρθαν για λίγο?
Ποιος ξέρει?
Πάντως έχουν ποδήλατο.

Πρέπει να είναι πολύ φιλόξενοι εκεί στην Αντίπαρο, γιατί έξω από ένα μαγαζί με κοσμήματα, βρέθηκα μπροστά σε ένα παγκάκι που έγραφε “For the Husband”.
How thoughtful!

Στην τελευταία ανοιχτή ταβέρνα, είσαι μόνος και σε λίγο έρχονται άλλες δύο παρέες.
Ο ταβερνιάρης βλέπει κόσμο ξαφνικά, σου λέει να τους περιποιηθώ. Πετάει μερικά λαϊκά στο τέρμα.
Όμως αγαπητέ, όποιος είναι τέτοια εποχή εδώ, θέλει να ακούσει τη θάλασσα και τον εαυτό του, τίποτα άλλο.

Ακριβώς απέναντι από την Αντίπαρο, βρίσκεται το νησάκι Δεσποτικό.
Λένε ότι κατά την αρχαιότητα, το Δεσποτικό ήταν η απάντηση των Παριανών, στη Δήλο των Αθηναίων. Εδώ υπάρχει ναός του Απόλλωνα, ο οποίος φαίνεται από την Αντίπαρο.

Να θυμίσω, ότι η Δήλος ήταν η βάση της αθηναϊκής συμμαχίας και είχε επιρροή από τη γειτονική Νάξο.
Αυτό σας το επιβεβαιώνω γιατί πήγα πέρυσι στη Δήλο και όλο ταμπέλες για αφιερώματα των Ναξίων είχε, όπως μπορείτε να διαβάσετε στο άρθρο μου Δήλος: το ιερό φωτεινό νησί.
Πιθανότατα λοιπόν οι αρχαίοι Παριανοί να είπαν:
Εσείς έχετε τη Δήλο? Θα έχουμε και εμείς το δικό μας Ιερό Νησί.
Υποθέτω εκτός από την εύνοια του Θεού, το θέμα ήταν και η κυριαρχία στο Αιγαίο.

Τα πράγματα μάλλον δεν πήγαν καλά, γιατί αν είχαν πάει, γκουγκλάροντας σήμερα “Ιερό νησί”, εκτός από Δήλο θα μας επέστρεφε και Δεσποτικό.
Διάβασα ότι σε αυτό το ιερό δεν έχει βρεθεί επιγραφή και δεν υπάρχουν αναφορές για αυτό.
Πράγμα περίεργο, γιατί το Ιερό στο Δεσποτικό είναι το μεγαλύτερο μετά της Δήλου.

Λένε, ότι μάλλον οι Αθηναίοι αποφάσισαν να το εξαφανίσουν από προσώπου γης.

Λένε, ότι την ιστορία τη γράφουν οι νικητές.

Ουζάκι τέλος, μεζές τέλος, μηχανάκι και μέσα στο άδειο φέρι-μποτ.
Πίσω στην Πάρο, για την οποία είχα ρότα εξ’αρχής.

Λεύκες

Οι Λεύκες είναι το πιο γνωστό ορεινό χωριό της Πάρου.
Χτισμένο ψηλά και αμφιθεατρικά, υπήρξε κάποτε η πρωτεύουσα του νησιού, προστατευμένη από πειρατές.
Το χωριό απλώνεται ανεβοκατεβαίνοντας την πλαγιά, προσφέροντας εναλλαγές τοπίου.
Όμορφο όπως όλοι λένε, έχει την ιδιαιτερότητα να ενώ βουνίσιο, αλλά να κρατάει όλα εκείνα τα στοιχεία της κυκλαδίτικης αύρας. Σε αυτό οφείλει τη γοητεία του.

Από εδώ, ξεκινάει ο Βυζαντινός δρόμος. Ένα μονοπάτι που καταλήγει σε ένα άλλο χωριό, τον Πρόδρομο.
Οι δικές μου μπαταρίες γεμίζουν με περπάτημα σε στενάκια ή βλέποντας άμμο και θάλασσα.
Αν οι δικές σου γεμίζουν με πεζοπορίες, ρίξε μια ματιά στα μονοπάτια του νησιού.

Η εκκλησία του χωριού, η Αγία Τριάδα, ξεχωρίζει από μακριά.
Η σκεπή της είναι τριγωνική με κεραμίδια, κάτι που αν σκεφτείς τα εκκλησάκια στις Κυκλάδες δεν είναι συνηθισμένο.
Το εντυπωσιακό της στοιχείο είναι τα δύο της καμπαναριά.
Το βράδυ με το φως, διαγράφεται το μοναδικό, διαμπερές τους σχέδιο και μοιάζουν με πιόνια βασιλιά στο σκάκι.

Δεν έχω προσέξει άλλη φορά τέτοιο καμπαναριό σε ορθόδοξη εκκλησία. Μου έφερε στο μυαλό, τους επιβλητικούς γοτθικούς τρούλους σε μεσαιωνικές εκκλησίες.
Όπως αυτό του St Giles, χαρακτηριστικό του Εδιμβούργου.

Οι εκκλησίες, μου έκαναν πολύ μεγάλη εντύπωση στην Πάρο.
Συχνά, ακόμη και από μακριά διέκρινες ιδιαίτερα στοιχεία, χωρίς να είσαι και κανένας ειδικός.
Στοιχεία στο χρώμα, στην τοποθέτηση, στον χώρο, στο σχήμα, στα υλικά ή στην οπτική.
Όλες είχαν έντονα μαρμάρινα διακοσμητικά, εκκλησιαστική μαρμαρογλυπτική το λένε, γιατί το μάρμαρο της Πάρου είναι φημισμένο.
Και τα καμπαναριά της Αγίας Τριάδας στις Λεύκες μαρμάρινα είναι.

Το Παριανό μάρμαρο

Σαν αναλαμπή μου ήρθε η φράση “παριανό μάρμαρο”, μπροστά σε ένα ολόλευκο φράγκικο τείχος στην Παροικιά, το οποίο φεγγοβολούσε μέσα στη νύχτα.
Μόλις είδα τα στρογγυλά του οικοδομήματα, σκέφτηκα το βυζαντινό τοίχος στα Χανιά, αν και εκείνο δεν είναι τόσο άσπρο.
Από εκεί ήξερα πως τα τείχη, τα έφτιαχνε ο κάθε κατακτητής από τα υλικά του προηγούμενου.
Ανακύκλωση δηλαδή, με αρχαίους και ρωμαϊκούς κίονες.

Από παριανό μάρμαρο είναι φτιαγμένη η Νίκη της Σαμοθράκης, η Αφροδίτη της Μήλου, ο Ερμής του Πραξιτέλη, ο αρπιστής και άλλα πολλά που έχουμε μεγαλώσει με τις μορφές τους.

Το μάρμαρο της Πάρου, έγινε γνωστό για το πόσο λευκό, διαυγές και διάφανο ήταν.
Αυτές του τις ιδιότητες, τις μετράνε και σε σχέση με το βάθος στο οποίο τις διατηρεί το υλικό.
Το παριανό, τις κρατάει σε βαθύτερο σημείο από άλλα, ακόμη και από αυτό της Νάξου και είναι ο λόγος που βγάζει περισσότερη λευκότητα και λάμψη.

Και έτσι ξαφνικά, άρχισα να προσέχω μάρμαρο παντού. Σε πύλες, σε πλακάκια, σε διακοσμητικά.

Όπως επισήμανε η φίλη μου, οι πόρτες τους είχαν συχνά μικρά μαρμάρινα διακοσμητικά. Ένα σε κάθε πάνω γωνία, δίνοντας έτσι μια καμπυλότητα στο πέρασμα και προσθέτοντας γοητεία στην είσοδο.
Δεν ξέρω αν είναι χαρακτηριστικό της Πάρου, αλλά από τώρα και μετά θα κοιτάω πιο προσεκτικά τις πόρτες σε κάθε κυκλαδίτικο νησί που θα βρεθώ και θα σας πω.

Info | Τα καμπύλα στοιχεία είναι οργανικά σχήματα, δηλαδή απαντώνται στην φύση και θεωρούνται τα πιο κοντινά και στην ανθρώπινη φύση.
Η χρήση τους, προσδίδει ρευστότητα. Λάτρης των οργανικών μορφών, ο Anton Gaudi.

Εκκλησίες της Πάρου

Τα εσωτερικά ανοίγματα της φημισμένης Εκατονταπυλιανής ή Καταπολιανής στην Παροικιά, η οποία είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, είναι και αυτά μαρμάρινα.
Αν και δεν έχω καμιά σοβαρή σπουδή σε εκκλησιαστική αρχιτεκτονική, εντυπωσιάστηκα από αυτή την εκκλησία.
Μεγάλο θαυμασμό μου προκάλεσαν τα περάσματα, τα οποία πλαισιώνονται από μάρμαρο και στέκονται μαζί με έναν επιβλητικό, αλλά τελείως λιτό, πέτρινο θόλο.
Στο visitGreece μπορείς να δεις μια πολύ ωραία φωτογραφία που δείχνει ακριβώς αυτό που έχω κατά νου.

Και αφού έπιασα τις εκκλησίες να πω και για την Αγία Τριάδα στη Νάουσα.
Ξεχωρίζει από θάλασσα, αλλά ξεχωρίζει και από στεριά καθώς περιπλανιέσαι στα στενά.

Βλέποντας την από μακριά, σε τραβάνε τα έντονα χρώματα, τα οποία διαγράφουν το σχέδιο της.
Εκείνη, στέκεται λίγο πιο ψηλά από τον δρόμο που περπατάς και έτσι όπως την πλησιάζεις, είναι λες και την έχουν τοποθετήσει σε βάθρο και σε περιμένει.
Αν ανηφορίζεις σούρουπο, προβάλει ονειρικά, σε ένα πυκνό ροζ φόντο που κάνει αντίθεση με το λευκό της.

Κατά τα άλλα, η Πάρος όπως και όλα τα νησιά έχουν πάρα πολλές εκκλησίες και εκκλησάκια.
Στρίβεις μια γωνιά σε ένα στενό, πρώτα βλέπεις την πόρτα και μετά καταλαβαίνεις ότι είναι και αυτό άλλο ένα εκκλησάκι.
Δεν είχα προσέξει ποτέ τι κάνουν τα εκκλησάκια το βράδυ, αλλά εδώ βρήκα κάποια ανοιχτά, ακόμη και όταν έπεσε η νύχτα.

Νάουσα

Η Νάουσα ήταν κάποτε το λιμάνι των πειρατών.
Στις 23 Αυγούστου του 1537, ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα και οι πειρατές του, λεηλάτησαν την περιοχή και οι Παριανοί-Ναουσαίοι πολέμησαν ηρωικά.
Κάθε χρόνο τέτοια μέρα, κάνουν αναπαράσταση αυτού του γεγονότος.
Μερικοί ντόπιοι, ντύνονται πειρατές, κάνουν επιδρομή και οι άλλοι ντόπιοι αντεπιτίθενται.
Αυτό ονομάζεται το “Πανηγύρι των πειρατών”.

Ο πειρατής Μπαρμπαρόσα, που στα ιταλικά σημαίνει κοκκινογένης, ήταν ο φόβος και ο τρόμος του Αιγαίου.
Σε πολλά νησιά έχω συναντήσει ιστορίες για εκείνον.
Παρατήρηση | Νομίζω ότι σε όλα τα νησιά πρέπει να υπάρχει ένα μαγαζί με το όνομα SunSet, Remezzo ή Μπαρμπαρόσα.

Όλα γραφικά στη Νάουσα, ο καφές μόνο λίγο ακριβός, ακόμη και Νοέμβρη μήνα.
Είναι όμως που το είδα το νησί μέσα στην απλότητα του και ξέχασα ότι μιλάμε για ένα κοσμοπολίτικο μέρος.

Παροικιά

Από την Παροικιά θυμόμουν την εικόνα μιας άλλης εποχής και χρονικής και κλιματικής.
Μόνο ο μύλος και οι φοίνικες ήταν στη θέση τους από αυτά που θυμόμουν.

Έξω από τον κόλπο της Παροικιάς στέκονται διάφορες βραχονησίδες.
Δύο από αυτές σχεδόν επάνω στη γραμμή που συνδέει Αθήνα με Πάρο.
Όμορφες είναι, μοιάζουν με μικρές συμπληγάδες, αλλά είναι από τις πιο επικίνδυνες του Αιγαίου.
Πόρτες είναι το όνομα τους και είναι αυτές που προσέκρουσε το Εξπρές Σάμινα.

Παραδίπλα ένας βράχος με εκκλησάκι, ο Άγιος Σπυρίδωνας. Είχε και άλλον έναν που ορθωνόταν κατακόρυφα αλλά δεν έμαθα ποτέ το όνομα του.

Κάτσαμε στην παραλιακή σε ένα μπαλκονάκι για καφέ.
Η εποχή και η ησυχία ευνοούν ωραίες συζητήσεις, από αυτές που για λίγο πιστεύεις και ελπίζεις ότι μπορείς να αλλάξεις κάτι.
Κάποια στιγμή φτάνει η κουβέντα στο ότι γενικά στη ζωή, πρέπει να συγκεντρώνεσαι στο τώρα.
Κοιτάω γύρω γύρω το τώρα. Ελαφρύ αεράκι, ελαφρύς ήλιος, απέραντο γαλάζιο, πλακόστρωτα και ησυχία.
Έβαλα τα γέλια. Ήταν από τις στιγμές που δεν ήταν και πολύ δύσκολο να ζεις το τώρα.

Παραπέρα, λίγο πιο ψηλά από τον παραλιακό δρόμο, βρίσκεται το εκκλησάκι της Αγίας Άννας.
Δίπλα στο εκκλησάκι, έχει μια ωραία πύλη που κοιτάει τον οικισμό. Πολύ Instagrammable για εκκλησία.
Λίγα μεγάλα δέντρα κάνουν σκιά για να κάτσεις και να αγναντεύεις πλοία να πηγαινοέρχονται.
Δύο μοντέρνα αγάλματα που κοιτάνε τη θάλασσα, είναι αφιερωμένα στον μόχθο των λατόμων.

Στην παραλιακή της Παροικιάς, βράδυ Νοεμβριάτικου Σαββάτου, θα βρεις τα περισσότερα μαγαζιά για φαγητό που έχουν μείνει ανοιχτά τέτοια εποχή.
Καθώς περνάει η ώρα γεμίζουν με ντόπιους, με διαμένοντες, με ταξιδιώτες. Γιατί Νοέμβρη μήνα δεν είσαι τουρίστας.
Και από έξω, κάνουν τη βόλτα τους οι μαθητές πέρα δώθε.
Πόσοι να ‘ναι άραγε οι μαθητές στο νησί?

Στα στενάκια, μερικά μπαράκια που έχουν μείνει, είναι άδεια, αλλά καλοστημένα, λες και θα μπορούσαν να γεμίσουν από ώρα σε ώρα. Διαλέγεις κάποιο που να έχει καμιά παρέα ακόμη, κάθεσαι, κουβεντιάζεις και κάποια στιγμή βλέπεις ότι μόνο εσύ κρατάς τον μπάρμαν. Του λες, μην σας κρατάμε άλλο και φεύγεις. Και δεν είναι καν 11:00μμ.

Μεγάλο νησί η Πάρος για τις 30 ώρες που πήγα. Είναι το 3ο σε μέγεθος από τα 56 νησιά και νησάκια των Κυκλάδων.

Ίσα που δοκίμασα κρασί στο Οινοποιείο Μωραΐτη, το οποίο χτίστηκε κάποτε δίπλα στη θάλασσα για να διοχετεύεται το κρασί μέσω αγωγού, απευθείας στα καράβια.
Ίσα που πρόλαβα να βρέξω το πόδι μου στο Πίσω Λιβάδι και πολύ στεναχωρήθηκα που δεν είχα πάρει μαγιό.
Ίσα που ήπια ένα ουζάκι στις Αλυκές δίπλα στο νερό, αλλά δεν πρόλαβα να τραβήξω φωτογραφία, τον ωραιότερο λευκό μαρμάρινο νιπτήρα με έντονα μαύρα σχέδια που έχω δει.

Δεν πρόλαβα επίσης ένα εργαστήριο ξερολιθιάς στις Λεύκες.
Η τεχνική της ξερολιθιάς, stone-walling στα αγγλικά, είναι ο τρόπος που έφτιαχναν αυτά τα τοιχαλάκια που συναντάμε πολύ συχνά στις επαρχίες της Ελλάδας. Ανήκει στην Άυλη πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO και θα τη βρεις και σε άλλες χώρες.

Ότι πρόλαβα πρόλαβα και ότι δεν πρόλαβα την επόμενη φορά.
Γέμισα τόση θαλασσινή αύρα και όμορφες εικόνες που ελπίζω να μου κρατήσουν όλο το χειμώνα.

Όσο για τον φόβο, καλά τα λένε.
Τον κοίταξα στα μάτια και αυτός έφυγε.
Και όταν ένας φόβος φεύγει, όσο χαζός και να ήταν, σου δίνει δύναμη.

Και επειδή τα πράγματα παίρνουν τη μορφή που τους δίνουμε, για την Πάρο τώρα πια λέω, πως είναι το νησί που σου βγάζει αυτό που έχεις και που παίρνει ότι δεν χρειάζεσαι.
Είτε το ξέρεις, είτε όχι.